Plastic en gezondheid, de plastic soep in je lichaam

plastic gezond

Eten en plastic, waar je maar kijkt, overal zit plastic omheen. Groente, vlees, kaas, worst, brood, rijst, water, olie, snoep .. ga zo maar door. De problemen met plastic halen vaak genoeg de media en dringen langzaam tot ons door. De plastic soep in de oceaan/ China wil geen plastic afval meer importeren en verwerken/ de plastic zakjes verdwijnen…. Maar ook al horen we vaak genoeg over plastic, echt doordringen tot ons, echt beseffen wat het met ons en onze gezondheid doet, dat doen we niet (anders zouden wij/ik ons handelen veranderen). Ondanks of juist op grond van het feit dat wij permanent overspoeld worden met feitjes en kennis, die we uit zelfbescherming niet allemaal doorlaten dringen tot ons bewustzijn, laten we ons niet zo snel motiveren tot gedragsveranderingen.

Wat vaak gemist wordt is dat niet alleen het milieu overspoelt wordt met plastic, ook wijzelf. Ons lichaam en onze gezondheid worden door al dat plastic geraakt. Omdat ons eten, net als alle producten die we verder zo gebruiken (lichaamsverzorging, schoonmaakmiddelen), in plastic verpakt is en het inmiddels ook in het drinkwater zit, komen we dagelijks op allerlei manieren in aanraking met plastic.

Onbewust drinken, eten, smeren, inhaleren we plastic!

Ondanks beschermende wetgeving, die bepaalt dat er geen gevaarlijke stoffen, die schadelijk zijn voor de gezondheid, vanuit de verpakking in het voedsel terecht mogen komen, lukt dat niet echt zoals meer en meer onderzoeken laten zien.

De kans dat wij geen plastic deeltjes, of chemische stoffen uit plastic in ons lichaam hebben, lijkt nagenoeg nul te zijn. (1)

Wat doet plastic dan met onze gezondheid?

Om dan maar direct met de deur in huis te vallen hier de 10 meest opmerkelijke feiten die uit onderzoek naar voren zijn gekomen. Als we het echt door laten dringen tot ons bewustzijn zouden ze ons moeten wakker schudden uit het comfortabele moeras van onwetendheid:

10 opmerkelijke feiten/vondsten over plastic uit recent onderzoek:

1. Er zijn microplastics in de ontlasting gevonden (20stucks per 10g). Dus jij en ik slikken waarschijnlijk ook plastic door.

2. Bij 92% van de onderzochte mensen is BPA (Bisfenol A is een chemisch bestanddeel die in veel soorten plastic zit) in de urine gevonden. Zelfs 80% van de teenagers hebben al BPA in het urine. Een verhoogd BPA gehalte in het bloed draagt bij aan diabetes (2), prostaatkanker, hartproblemen, (4) verhoogde leverenzymen.

3. In 80-100% van moeders en net geboren kinderen is BPA gevonden. Zowel in het bloed als in de moedermelk. We worden dus vanaf dag een geconfronteerd met plastic. (3)

4. BPA heeft een bewezen obesogeen (dikmakend) effect. (5)

5. Plastic wordt verdacht als medeveroorzaker van hartproblemen en hoge bloeddruk.

6. Plastic draagt bij tot de verhoging van LDL cholesterol

7.Bestanddelen van plastic kunnen onze hormoonhuishouding fundamenteel verstoren. De structuur van deze stoffen (BPA, ftalaten..) lijkt op die van onze hormonen. Vooral de werking van schildklierhormonen (6),oestrogeen en testosteron worden beïnvloed. Waarbij ftalaten testosteron blokkeren en BPA op zo oestrogeen lijkt, dat ons lichaam het verschil niet ziet. BPA en ftalaten voorkomen dat hormonen zich aan een receptor kunnen binden, waardoor de werking van deze hormonen verstoord wordt. Door de invloed op hormonen werken BPA en ftalaten ook neurotoxisch (giftig voor het brein) en worden als belangrijke risicofactor gezien voor dementie.

8. Plastic in het lichaam zorgt voor een vroegere start van de menstruatie (menarche) en vervroegde borst ontwikkeling in meisjes (BPA, ftalaten). De eerste menstruatie vindt in Amerika gemiddeld een aantal maanden/jaren vroeger plaats dan 40 jaar geleden. Ook de borst ontwikkeling begint op veel jongere leeftijd. Als belangrijke factor worden de op hormonen lijkende werking van BPA en ftalaten gezien. (7) (8) (9)

9. Niet alleen de menstruatie start wordt beïnvloed ook het begin van de menopauze is door het veelvuldige gebruik van hormoon beïnvloedende chemicaliën verandert. De menopauze kan daardoor 1.9 tot 3.8 jaar vroeger beginnen. (9A)

10. BPA wordt in verband gebracht met prostaatkanker en borstkanker. (10)

En plastic is niet het enige wat wij binnen krijgen. Er zijn nog veel meer gifstoffen in onze keuken en badkamer verstopt. Wil je meer weten kun je hier informatie vinden over antiaanbaklaag van je pannen, of stoffen die in al je verzorgingsproducten zitten.

Welke soorten plastic heb je:

Plastic is er in vele soorten en maten allemaal met verschillende eigenschappen. Met wat voor soort plastic je te maken hebt kun je zien op de onderkant van een plastic product. Hier zie je een driehoek staan met cijfers en een afkorting, de recyclingcode. Codes 1 tot en met 6 geven informatie over de samenstelling. Code 7 is een verzamel-categorie die alle overige producten bevat. Die kunnen heel goed, of heel slecht zijn voor de gezondheid. Hier moet je echt bij de producent navragen/kijken wat voor een soort plastic dat is.

Als verpakkingsmateriaal voor voedingsmiddelen worden met name polyolefines (PE code 1,4 en PP code 5) gebruikt . Daarnaast wordt ook PVC, PET en PS gebruikt.

Als je googelt lees je vaak dat de codes 1, 2, 4 en 5 over het algemeen veilig zijn, maar dat je de nummers 3, 6 en 7 zoveel mogelijk moet proberen te vermijden.

Dat het nog iets ingewikkelder in elkaar zit daarover meer hier beneden:

Code 1: PET (betrekkelijk betrouwbaar)

Polyethyleen tereftalaat, beter bekend als PET is vaak redelijk dun, doorzichtig plastic. Het wordt gebruikt voor drankflessen, vlees verpakking, doosjes voor fruit, groente en salade.

Ook al staat PET bekend als veilig en betrouwbaar, hangt het heel erg af van hoe het gebruikt en opgeslagen wordt, om daadwerkelijk te kunnen zeggen of het veilig is. Zo laat dit onderzoek zien dat bij het verwarmen van PET boven de 65 graden voor langere tijd antimoon trioxide vrij komt. Antimoon trioxide is een katalysator bij de productie van PET. Wordt PET verwarmd komt antimoon trixoide vrij vaak in hoeveelheden boven het maximaal toegestane niveau. (12) (13) Gevolgen voor de gezondheid van het inslikken van te veel antimoon trioxide zijn, bij kortdurende blootstelling: misselijkheid, braken en diarree. Bij langere constante blootstelling leidt het tot hoog cholesterol en lage bloedsuiker.

Wie verwarmd nu PET zou je dan kunnen zeggen. Nou als je de waterfles regelmatig in de zon laat liggen, op het strand bijvoorbeeld, of in de hete auto, of als het bij een kiosk lang in de zon staat opgeslagen kan dat wel makkelijk gebeuren. Ook met een fles olie, of sojasaus die naast het het fornuis staat, kan dit gebeuren. Let dus op hoe en waar je het gebruikt! (11)

Een ander punt die vaak over het hoofd wordt gezien is dat veel verpakkingen meerdere soorten plastic bevatten. Zo worden water- en frisdrank- flessen meestal van PET gemaakt, maar de doppen van deze flessen worden van Polypropylene gemaakt. Nu kun je denken, dat zal wel meevallen zo een kleine dop, op zo een grote fles. Maar bij onderzoek naar microplastic in voedsel zijn onderzoekers erachter gekomen dat fleswater dubbel zoveel microplastic bevat dan kraanwater (ja ook in kraanwater zit ook microplastic). De aanwezigheid van industriële oplosmiddelen en microplastic ontstaat vermoedelijk bij het verpakkingsproces. Hierbij is vrij opmerkelijk dat veel stofjes juist door de dop in het water terecht komen.

De WHO ( de Wereld Gezondheidsorganisatie) is van plan om dit verder te onderzoeken naar aanleiding van recent onderzoek naar microplastic in waterflesjes met alarmerende resultaten. 93% van de onderzochte flesjes bevat microplastic. De hoeveelheid verschilde erg tussen de verschillende flesjes. Niet alleen van verschillende merken maar ook binnen een merk/soort fles. Opslag, vervoer en behandeling hebben blijkbaar veel invloed. (1A)

PET bevat weliswaar geen BPA (Bisphenol A staant bekend als oestrogeen verstorende substantie) maar Duitse onderzoekers, die PET flessen met mineraalwater vergeleken met het zelfde water in glazen flessen hebben ook in PET een oestrogeen verstorend effect aangetroffen. Met name het koolzuur in mineraalwater maakt dat deze stofjes in het water oplossen. (14)

Code 2: HDPE (betrouwbaar met kanttekening)

HDPE of hoge dichtheid polyethyleen wordt van aardolie gemaakt. HDPE is vrij dik en ondoorzichtig. Het wordt gebruikt voor de productie van flessen (bijvoorbeeld de vierkante witte melkflessen met handgreep), flessen voor frituurolie, sport-drinkflessen, boterhamzakjes, jerrycans en potjes voor supplementen en crèmes. Omdat HDPE grotendeels uit koolstof en waterstof bestaat wordt het als veilig gezien, ook als het verwarmd wordt. Onderzoek dat naar plastic in verschillenden omstandigheden (UV, microwaves, stoom/vaatwasser) en gevuld met verschillende substanties (polair/ apolair) keek heeft echter aangetoond dat ook uit HDPE net als PET hormoonverstorende stoffen vrij komen. (14A) (15)

Code 3: PVC (vermijden)

PVC of polyvinylchloride is goedkoop en makkelijk te bewerken. Reden genoeg om het veel te gebruiken maar omdat PVC niet recyclebaar is, heeft men in 2012 met het bedrijfsleven afgesproken dat alle pvc eruit gaat, als verpakkingsmateriaal. Desondanks wordt nog altijd 1,2% van het verpakkingsmateriaal van pvc gemaakt. (bron volkskrant)

Wordt een stof niet gerecycled dan wordt hij verbrand. Bij de verbranding komen schadelijke stoffen vrij. Naast de grondstof vinylchloride (die chloride) bevat en meestal veel weekmakers (soms tot zelfs 60% van het product) kan ook dioxine door verbranding vrijkomen. Het is aangetoond dat dioxines al in kleine hoeveelheden veranderingen kunnen veroorzaken in de hormoonhuishouding.

PVC van zichzelf is een harde en transparante kunststof, door het toevoegen van additieven/weekmakers (DEHP, DBP and DIBP ) wordt PVC juist zacht en buigzaam (denk aan pvc vloeren of douchegordijnen). Door deze toevoeging is PVC een van de hoofd bronnen van ftalaten. (17)

PVC wordt minder vaak voor verpakkingen gebruikt. Maar vlees, taartbodems, koekjes snoep en tandenborstel zijn vaak in pvc verpakt. Ook professionele folies om kaas, vlees of kant-en-klare producten af te dekken worden vaak van PVC gemaakt. Bij onderzoek naar het lekken van chemische stoffen vanuit verpakkingen in voedsel zijn in het overgrote deel van de monsters weekmakers aangetroffen. De hoogste gehaltes werden in voedsel aangetroffen, dat met PVC films afgedekt werd. Omdat ftalaten/weekmakers oplosbaar zijn in vet krijgen we door het eten van in plastic verpakt, vet bevattend voedsel meer ftalaten binnen. Sinds ik dit weet kijk ik anders aan tegen de stapel vers gemaakte, nog hete grillworst, afgedekt met folie, die bij de slager aangeprezen wordt. (ftalaten gebruik voedselverpakking)

Code 4: LDPE (betrouwbaar met kanttekening)

LDPE of lage dichtheid polyethyleen wordt gebruikt voor boodschappentassen, plastic zakjes voor brood/ fruit/ groente, diepvries zakjes, knijpflessen (bijvoorbeeld voor sauzen) vershoudfolie, de plastic binnenkant van de kartonnen tetrapak verpakkingen en als laagje in sommige koffiebekers. Net als HDPE bevat het geen BPA maar kan desondanks hormoonverstorende stofjes lekken. (18) (19) (20)

Code 5: PP (betrouwbaar met kanttekening)

PP staat voor polypropyleen. Polypropyleen is naast polyethyleen de meest gebruikte plasticsoort voor verpakkingen. Polypropyleen is sterk ,flexibel en kan goed tegen chemische stofjes. Polypropeen wordt gebruikt in jerrycans, opberg bakjes, rietjes en drinkflessen. Wordt polypropeen verwarmd, kunnen chemische stoffen vrijkomen. Ook de bekende dopper is hiervan gemaakt.

Code 6: PS ( zeker vermijden!)

Polystyreen zit in wegwerp bekertjes (bijvoorbeeld koffiebekers) en de meestal zwarte piepschuimachtige vleesbakjes in de supermarkt, bakjes van de take away. Komt het in aanraking met warmte (hete koffie) dan komt styreen, butadieen (beide stoffen zouden kanker kunnen veroorzaken) en ftalaten vrij. Alle drie wil je zeker niet in je lichaam!

Code 7: verzamel code voor alle overig soorten plastic (goed en slecht)

Alle soorten plastic die niet onder één van de zes andere categorieën vallen krijgen code 7. Je hebt dus geen idee wat erin zou kunnen zitten. Hier vallen zowel biologisch afbreekbare verpakkingen onder, maar ook polycarbonaat dat BPA bevat!

BPA vrij:

Wat je ook vaak ziet is verpakkingsmateriaal waar groot BPA vrij opstaat. Maar ook hier is voorzichtigheid geboden omdat BPA vrij nog lang niet betekend dat het goed is. BPA vervangers zijn meestal niet direct beter, of ongevaarlijker maar alleen minder onderzocht/bekend. Vervangers zoals BPS, BPF, BPAF, BPZ, BPP, BHPF, hebben allemaal de BP (bisfenol) groep gemeen en hebben daarmee een vergelijkbare chemische structuur, als het stofje dat iedereen inmiddels al kent.

Uit onderzoek blijkt dat bijna alle (76%) onderzochte BPA vrije plasticsoorten oestrogeen, of oestrogeen verstorende substanties lekken, sommige zelfs meer dan BPA zelf!! (21) (22)

Micropolastic:

Stukjes plastic kleiner dan 5mm worden microplastic genoemd. Microplastic is overal te vinden, in ons drinkwater, in vis, in honing, in de lucht, in plastic verpakt eten en in waterflesjes of bewust toegevoegd aan tandpasta en cosmetica. Grotere deeltjes (groter dan 0.15mm) die wij inslikken zouden gewoon weer moeten worden uitgescheiden. Of de kleinere deeltjes, het ‘nanopolastic’ invloed heeft op onze gezondheid is nog weinig onderzocht. Al het onderzoek richt zich op de chemische stofjes en niet zozeer op de stukjes plastic die in ons lichaam terecht komen. Experimenten met dieren laten zien dat microplastics de lever en nieren kunnen blokkeren maar ook in de longen en de hersenen schade aan kan richten. Over dit thema zal denk ik de komende jaren nog veel meer bekend gemaakt worden. (23) (24) (25)

Wat moet je nooit doen met plastic:

  1. Verhitten van plastic in de microwave dat daar niet geschikt voor is. Bijvoorbeeld een bordje afgedekt met gewone vershoudfolie, of voedsel in een polystyreen (piepschuimachtig) bakje.
  2. Plastic in de vaatwasser zetten dat hitte niet aan kan.
  3. Plastic bakjes of flessen in de zon, of de hete auto laten liggen.
  4. Plastic flessen met olie, of saus naast het fornuis bewaren.
  5. De bottleflip doen en vervolgens uit de fles drinken. (alle tieners doen dat nu)
  6. Hete koffie uit plastic bekers drinken.

Waar of wanneer zou je bijzonder alert moeten zijn:

  1. Bij het gebruik van babyflesjes: Zowel in BPA houdende flesjes, als ook als BPA vrij gekenmerkte flesjes lekken schadelijke stoffen! Hier is ook de opwarm methode en de afwas methode van je babyvoedingsvlesje een aandachtspunt.
  2. Als jezelf /je kind/ je ouders kwetsbaar zijn, door bijvoorbeeld een auto-immuunziekte, hormonale problemen, ADHD, autisme, dementie, hartproblemen is een aanvullende belasting met schadelijke stoffen iets om zoveel mogelijk te vermijden

Wat zijn goede alternatieven:

  • Het gebruik van glazen bakjes om eten in te bewaren
  • Het gebruik van een RVS/of glazen fles met beschermhoes als drinkfles
  • Keukengerei van metaal of hout
  • Zo min mogelijk in plastic verpakt eten kopen (liever op de markt, bij de boer)
  • Geen plastic flesjes kopen
  • RVS broodtrommels voor je kinderen gebruiken

Wat ik zelf tot nu toe gedaan heb is:

Mijn plastic thermosbeker vervangen door een metalen thermosbeker. Glazen bakjes gekocht om eten in te bewaren, lang over getwijfeld welke drinkbeker en sportbeker ik meegeef aan de kinderen (is nu de dopper maar ben daar ook nog niet helemaal gerust op). RVS broodtrommels aangeschaft. Mijn waterkoker vervangen door eerst een glazen (wel gebroken) nu een RVS waterkoker. Keukengerei van plastic vervangen door metaal. Over de koffiezetapparaat zit ik nog te twijfelen. Hij bevat veel plastic dat in aanraking komt met heet water en het geurt naar plastic ook al heb ik hem al jaren in gebruik. Een ander aandachtspunt zijn de plastic snijplanken die ik nog altijd gebruik. Er is nog veel winst te halen in mijn keuken!

Ben benieuwd wat jullie gaan doen!

Bronnen:

1. Exposure to chemical found in plastics ‘hard to avoid’ in everyday life 2018 University of Exeter Lorna Harries https://www.exeter.ac.uk/news/featurednews/title_638539_en.html

1C. Estrogenic Substances in Plastic Bottles (2014 ) F. Karlsson http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:749485/FULLTEXT02

2. Relationship between Urinary Bisphenol A Levels and Diabetes Mellitus (2011 )Anoop Shankar, https://academic.oup.com/jcem/article/96/12/3822/2834949

3. Bisphenol A distribution in serum, urine, placenta, breast milk, and umbilical cord serum in a birth panel of mother-neonate pairs. (2018 ) Lee J et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29146078

4. Urinary Bisphenol A Concentration and Risk of Future Coronary Artery Disease in Apparently Healthy Men and Women (2012 )David Melzer et al. https://www.ahajournals.org/doi/pdf/10.1161/CIRCULATIONAHA.111.069153?keytype=ref&ijkey=zyYQNfz2ya0mZ0c&

5. Endocrine Disruptors Leading to Obesity and Related Diseases (2017) Petrakis D et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5664782/

6. Thyroid Disrupting Chemicals (2017 ) Calsolaro V et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5751186/

7. Urinary bisphenol a levels in girls with idiopathic central precocious puberty.(2014 )Durmaz E, Aşçı A, Erkekoğlu P, Akçurin S, Gümüşel BK, Bircan I. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24637305

8. Early puberty for girls. The new ‘normal’ and why we need to be concerned (2008) review essay by Kathleen O’Grady http://www.cwhn.ca/en/node/39365

9. The Effect of Bisphenol A on Puberty: A Critical Review of the Medical Literature.(2017) Leonardi A, et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28891963

9a. Persistent Organic Pollutants and Early Menopause in U.S. Women (2015) Grindler NM https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4309567/

10. Bisphenol A and Hormone-Associated Cancers: Current Progress and Perspectives (2015 ) Gao H et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4602822/

11. PET bottles potential health harzard (2009 ) Emily Sohn http://www.abc.net.au/science/articles/2009/04/29/2555698.htm

12. Effects of storage time and temperature on the antimony and some trace element release from polyethylene terephthalate (PET) into the bottled drinking water (2014  ) E. Molaee Aghaee et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4245802/

13. Antimony leaching from polyethylene terephthalate (PET) plastic used for bottled drinking water. (2008 )Westerhoff P, Prapaipong P, Shock E, Hillaireau A. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17707454/

14. Endocrine disruptors in bottled mineral water: total estrogenic burden and migration from plastic bottles (2009)M. Wagner J. Oehlmann https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19274472

14A. Synthetic polymer contamination in bottled water (2018) Sherri A. Mason* , Victoria Welch, Joseph Neratko http://news.bbc.co.uk/2/shared/bsp/hi/pdfs/14_03_13_finalbottled.pdf

15. Migration of Chemical Compounds from Packaging Polymers during Microwave, Conventional Heat Treatment, and Storage (2013 ) Shyam S. et al. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1541-4337.12028

16. Estrogenic Substances in Plastic Bottles (2014 ) F. Karlsson http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:749485/FULLTEXT02

Most Plastic Products Release Estrogenic Chemicals: A Potential Health Problem That Can Be Solved (2011 ) Yang CZ et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3222987/

17. Weekmakers Groene grondstoffen bieden nieuwe mogelijkheden (2006) K. Molenveld http://edepot.wur.nl/41347

18. Most Plastic Products Release Estrogenic Chemicals: A Potential Health Problem That Can Be Solved (2011 )Yang CZ,et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3222987/

19. Toxic effects of plastic on human health and environment : A consequences of health risk assessment in Bangladesh. (2018) R. Proshad et al. International Journal of Health. https://www.researchgate.net/publication/321906991_Toxic_effects_of_plastic_on_human_health_and_environment_A_consequences_of_health_risk_assessment_in_Bangladesh

19. Polycarbonate Plastics and Human BPA Exposure: Urinary Levels Rise with Use of Drinking Bottles 2009 McGovern V. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2737044/

20. Exposure to bisphenol A: current levels from food intake are toxic to human cells. (2019) Hernández-Hernández KL, et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30734171

21. Why ‘BPA Free’ May Not Mean a Plastic Product Is Safe (2018) https://www.nationalgeographic.com/science/2018/09/news-BPA-free-plastic-safety-chemicals-health/

22. Replacement Bisphenols Adversely Affect Mouse Gametogenesis with Consequences for Subsequent Generations (2018 )P.A. Hunt et al. Washington State University https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30220498

23. We Know Plastic Is Harming Marine Life. What About Us? E. Royte National Geographic https://www.nationalgeographic.com/magazine/2018/06/plastic-planet-health-pollution-waste-microplastics/

24. Tissue accumulation of microplastics in mice and biomarker responses suggest widespread health risks of exposure. (2017 ) Deng Y et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28436478

25. Microplastics found in human stools for the first time (P. Schwabl Medical University of Vienna ) 22 Oct 2018 F. Harvey, j. Watts in the Guardian https://www.theguardian.com/environment/2018/oct/22/microplastics-found-in-human-stools-for-the-first-time

Misschien vind je dit ook leuk

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.