ADHD en voeding wat heeft dat met elkaar te maken?

invloed voedingl op ADHD

Stel jij, je partner of je kind hebben ADHD (ADD). Je zou er graag iets aan willen doen omdat je merkt dat het jouw/hun leven wel beïnvloed. Van direct overgaan naar pillen ben je geen voorstander. Maar wat dan? Je hebt al eens gehoord dat voeding invloed op ADHD en ADD zou kunnen hebben, maar je twijfelt. Is het resultaat het echt waard om aan de enorme opgave te beginnen om de voeding van je familie, jezelf, je kind aan te passen? Je kind is al zo’n moeilijke eter, je familie staat er ook niet direct op te wachten dus misschien is het een heel gedoe voor een heel klein beetje effect?

Voeding aanpassen klinkt namelijk makkelijk, maar is dat verre van. Het lijkt af en toe zelfs zo dat voeding aanpassen even fundamenteel is als je geloof aanpassen, zo verknocht, verbonden, “vererft” doorgegeven door de familie, en identiteitsvormend zijn onze gewoontes rond om eten.

Ik denk als ik hier een artikel zou schrijven over een supplement dat evengoed werkt als Ritalin dan zou iedereen dat veel liever horen. Medicijnen, supplementen, gedragstherapie, psychoeducatie en bijles roepen veel minder weerstand op en lijken een zo veel makkelijkere oplossing dan het aanpassen van onze voeding. En toch denk ik dat voeding niet alleen een onmisbaar onderdeel is om hersenen te verbeteren en klachten als ADHD, ADD, depressie, dementie, leerproblemen e.z.v aan te pakken, maar juist de basis. En als je dan met supplementen, gedragstherapie.. aan de gang gaat, dat de effecten van deze therapieën veel groter zijn!

Hoe zit het dan met de invloed van voeding op onze hersenen/ op ADHD:

Waarom maakt het uit wat je eet als je ADHD hebt. Het is toch iets in je hoofd of niet, zou je kunnen zeggen?

Maar ons brein, onze gezondheid, ons leervermogen evenals onze emoties en gedragingen worden allemaal beïnvloed door wat we eten. Het is zelfs zo, dat veel wat wij karakter noemen, veel etiketten, die we op onszelf, of op onze kinderen plakken, gevolgen zijn van tekorten aan bepaalde voedingstoffen en/of een (chemische) disbalans in het lichaam en de hersenen, die niets met karakter te maken hebben.

Als we zeggen: hij is onoplettend, beter in sport dan op school, of zij is gewoon een beetje een rustig-angstig meisje, of hij maakt gewoon niet veel dingen af, hij wordt snel boos… dan lijkt dat een karaktertrek die we benoemen. Er zijn echter ook andere factoren die invloed hebben op gedrag. Ja karakter speelt mee, maar veel wat wij karakter noemen heeft met karakter niets te maken. Veel van deze gedragingen zijn symptomen. Symptomen van het niet optimaal functioneren van de hersenen, die niets met karakter te maken hebben en vaak door onze wil maar moeilijk te beïnvloeden zijn. Het goede nieuws is we kunnen deze symptomen, of de intensiteit van de symptomen beïnvloeden door wat we eten.

Voeding is lang onderkend als onderdeel van gedrags-problemen, stemming, psychische en psychiatrische aandoeningen, maar voeding speelt niet alleen bij ADHD maar ook bij autisme, depressie, schizofrenie, bipolaire stoornis, leer-problemen, dyslexie, gedrags-problemen, dementie, Gilles de la tourette en ODD (agressief gedrag) een grote rol. (1) (2)

Moderne voeding en de invloed op ons brein:

“The current state, wherein populations in both developed and emerging economies preferentially consume nutrient-poor, energy-dense, highly processed foods, is historically unique—many people are both overfed and undernourished”. (Jerome Sarris et al.)

Onze moderne voeding met verkeerde vetten, veel koolhydraten, fastfood en kant-en-klaar eten, vol E- nummers, kunstmatige kleur- en smaakstoffen (3) en honderd andere toevoegingen, plus veel te veel suiker draagt heeft diep grijpende gevolgen voor onze gezondheid en de gezondheid van onze hersenen. Om maar enkele mechanismes te noemen:

  • Onze eenzijdige voeding draagt bij aan een fundamenteel tekort aan voedingstoffen en bouwstoffen om onze hersenen goed te laten werken.
  • Ook veroorzaakt het een uitputting van nutriënten omdat sommige stoffen zich aan belangrijke mineralen en vitaminen binden en daardoor ervoor zorgen dat deze niet opgenomen kunnen worden, waardoor we teveel hiervan kwijt raken.
  • Verkeerde voeding verandert onze darmflora een gewijzigde darmflora zorgt dat we meer naar meer verkeerde voeding verlangen, dat wij belangrijke vitamines missen en dat er te weinig korte keten vetzuren aangemaakt worden die we juist in onze hersenen nodig hebben.
  • Verkeerde voeding zorgt voor ontsteking, lekke darm, een lekkende bloed hersenbarriere.
  • Verkeerde voeding heeft invloed op onze hormoonhuishouding en de aanmaak van neurotransmitters

Is voeding de oorzaak van ADHD?

Verkeerde voeding is waarschijnlijk niet de oorzaak voor het ontstaan van mentale aandoeningen. Veelmeer is er een verzameling van oorzaken, die zich opstapelt. Er zijn zo veel factoren die een bijdrage kunnen leveren, dat de specifieke cocktail van oorzaken bij iedereen verschillend zal zijn. Naast het cocktail van verschillende omgevingsfactoren liggen er echter nog andere mechanismes ten grondslag, die voor een gevoeligheid bij iemand zorgt om een mentale aandoening te krijgen.

Epigenetische veranderingen:

Waar de laatste jaren de oorzaak van heel veel ziektes en aandoeningen met het argument “het is genetisch” werd verklaart, lees “is vast niets aan te doen” pech, stomme toeval, wordt nu langzaam duidelijk dat het lichaam zich juist aan wil passen aan zijn veranderende omgeving. Om zich aan te passen heeft ons lichaam naast trage genetische aanpassing die generaties duren, (met af en toe een genetische fout die daadwerkelijk stomme toeval is) ook de mogelijkheid tot snelle epigenetische aanpassing. De genen die we hebben meegekregen kunnen namelijk aan of uit worden gezet afhankelijk van de druk van omgevingsfactoren. Zo heeft het lichaam een methode om zich vrij snel aan te passen aan veranderde omstandigheden zonder generaties van natuurlijke selectie te moeten wachten op verbetering.

Wat betekend dat concreet. Onze wereld verandert continu. We eten anders dan 100 jaar geleden, we bewegen anders, we worden gebombardeerd met stoffen die ons lichaam niet kent, we slapen anders, werken anders en ons lichaam probeert het beste van te maken door enzymen aan, of uit te zetten, transporteiwitten aan te maken, of juist weg te halen, signalen af te geven om ons te waarschuwen (lees symptomen die we snel wegdrukken) om maar zo snel mogelijk weer een evenwicht te verkrijgen.

Deze epigenetische aanpassingen beginnen al in de buik van de moeder en afhankelijk van de druk van de omgeving (voeding, medicatie, infecties, toxines, stress, traumatische ervaringen..) kunnen deze duidelijk zichtbaar worden in de vorm van ziekte, of juist alleen een gevoeligheid blijven, die zolang wij ons in een goede omgeving bevinden, onzichtbaar blijft voor ons.

Niet alleen de voeding van degene die ADHD heeft is van belang maar ook de voeding van zijn/haar moeder tijdens de zwangerschap:

De laatste tijd wordt meer en meer onderzoek gepubliceerd over de invloed en het belang van de gezondheid en gezonde voeding van de moeder tijdens de zwangerschap. In deze periode waar alle belangrijke organen en ook de hersenen in de foetus worden aangelegd, is het essentieel dat de moeder geen tekort aan belangrijke bouwstoffen voor het kind heeft, anders kunnen er foutjes ontstaan. Ook kunnen getriggerd door het milieu in moeders buik genen van het kind worden aan of uitgezet, die de basis voor minder weerstand tegen milieu invloeden later in het leven vormen.

“Maternal and early-life nutrition is also emerging as a determinant of later mental health outcomes in children” 

( Nutritional medicine as mainstream in psychiatry)

Is voeding de oplossing?

Nee, voeding alleen hoeft niet de oplossing te zijn voor alle problemen omdat er zo veel andere factoren mee spelen. Bijvoorbeeld gifstoffen (uit schoonmaakmiddelen, bestrijdingsmiddelen, crèmes, tandpasta, zeep, verpakkingsmateriaal), medicijnen, antibiotica, schimmels in gebouwen, infecties, een stressrijke omgeving, te weinig beweging en zonlicht kunnen ook allemaal bijdragen aan het probleem. Maar voeding vormt wel het fundament van gezondheid en daarmee ook van het ziek blijven.

Voeding is een van de belangrijkste van deze omgevingsfactoren omdat we dagelijks meestal minimaal 3 keer op een dag eten. Met wat we eten kunnen we dus of continue olie op het vuur gieten, wat op ten duur tot problemen leidt. We kunnen echter ook zorgzaam zijn als een tuinman als we dagelijks gieten, voor goede meststof zorgen, de aarde verbeteren zodat onze (darm)flora goed kan groeien. Welke van de twee we kiezen maak nogal verschil. Sommige mensen hebben blijkbaar weinig last van slechte gewoontes, die hebben blijkbaar een sterke basis meegekregen een stabiel besturingssysteem. Andere zijn hier jammer genoeg niet mee gezegend en die hebben juist last van een instabiele besturingssysteem dat niet al te veel programma’s te gelijk aan kan.

Dat klinkt misschien nog allemaal vaag en niet belangrijk genoeg om je familie over te halen om anders te eten. Daarom laat ons maar even kijken wat de wetenschap hierover zegt.

Lange tijd is er weinig onderzoek gedaan naar de invloed van voeding. Als dan is er in grootschalig onderzoek gekeken naar wat mensen zelf aangeven wat ze eten en welke ziektes ze kregen waaruit correlaties zijn afgeleid. Ook is er onderzoek gedaan naar specifieke geïsoleerde stofjes. Maar wat een bepaald voedingspatroon voor een invloed heeft op een bepaalde aandoening en een vergelijking van verschillende voedingsinterventies dat is jammer genoeg moeilijk in een wetenschappelijk onderzoek te persen omdat er veel te veel factoren zijn, die de uitkomst kunnen beïnvloeden.

Er zijn met name twee soorten studies gedaan naar ADHD en voeding:

A. suppletie studies (onderzoek naar specifieke tekorten en de aanvulling middels supplementen)

B. eliminatie studies (het weglaten van voedingstoffen waar men gevoelig op reageert) (4)

Bij de supplementatie studies springen volgende stoffen eruit: Zink, ijzer, multivitaminen en omega 3.

Bij de eliminatie studies is met name onderzoek naar de volgende (voeding)stoffen gedaan:
  1. De eliminatie van kunstmatige geurstoffen, kleurstoffen, smaakstoffen, emulgators, conserveermiddelen, zoetstoffen en andere biochemische stoffen. (zoals bijvoorbeeld in het Feingold dieet)
  2. De eliminatie van suiker en zoetstoffen. Hier zijn met name indirecte effecten aangetoond.
  3. De eliminatie van “natuurlijke” voedingsstoffen waarop sommige personen allergisch op, of gevoelig voor kunnen zijn zoals bijvoorbeeld gluten, caseïne, soja, noten, eieren, chocolade en peulvruchten (vaak getest door een strenge dieet, few foods dieet).

Een belangrijke en grote studie komt uit eigen land. De universiteit van Wageningen heeft onderzoek gedaan naar voeding en ADHD en is tot de opzienbarende conclusie gekomen dat wat je eet 100% invloed heeft op ADHD.

In 2011 heeft Wageningen (WUR) onderzoek gedaan naar ADHD. (5) De studie met de naam INCA studie, was een dubbelblind onderzoek waar 100 kinderen tussen 4-8 jaar aan meededen. Uit de studie is gebleken dat bij 78% van de kinderen een significante verbetering optrad in het gedrag en de ADHD symptomen bij 63% procent van de kinderen verdween als het kind gedurende vijf weken een streng dieet volgde, het zogenaamde RED (Restricted Elimination Diet) dieet.

De studie was opgebouwd uit 2 fases. Eerst werd onderzocht op welke stoffen de kinderen reageren (kleurstoffen, E nummers, gluten, caseïne,…) en werden individuele gevoeligheden voor bepaalde voedingstoffen vastgesteld. Vervolgens werden alle voedingsstoffen die reacties opriepen weggelaten. Er werd wel op gelet dat noodzakelijke voedingsstoffen middels een aantal ‘veilige’ voedingsmiddelen opgenomen worden. In de tweede fase van het onderzoek werden voedingsmiddelen waarvan bekend was dat de kinderen op reageren, voordat ze met het dieet begonnen, her-geïntroduceerd, om te zien of er een duidelijk verband tussen de symptomen en het voedingsmiddel bestond. Dit verband was duidelijk zichtbaar. (6)

Nu wordt net een vervolgstudie opgestart. Om het hele traject nog beter te begrijpen wordt naar de achterliggende mechanismes gekeken. Darmen, via het bloed tot de hersenen. Met behulp van bloed-, urine- en ontlastingsonderzoek wordt gekeken naar de invloed van de darmbacteriën op de gevoeligheid voor voeding. Met fMRI-scans worden de hersenen onderzocht. Er er wordt gekeken in hoeverre het dieet bepaalde genen aan- of uitgeschakeld. Ik ben heel benieuwd naar de uitkomst.

Wel is het van belang te vermelden over de INCA studie dat, zodra de kinderen weer terug vielen op het oude dieet, de symptomen ook weer terug kwamen.

Dieet/ Gezonde Voeding en ADHD in de praktijk:

Dergelijke studies laten zien hoe groot de invloed van eten op de hersenen is. Een dergelijk streng dieet lijkt op ten duur niet vol te houden en is ook niet wenselijk, zo blijk uit de klinische ervaring van veel therapeuten met mensen die langdurig op een beperkt dieet gezeten hebben.

Wat je je echter af zou moeten vragen is waarom werkt een streng dieet zo goed. Blijkbaar spelen gevoeligheden voor bepaalde voedingstoffen, allergieën en de samenstelling van de darmflora een hele belangrijke rol in het ontstaan/voortbestaan van gedragsproblemen bij ADHD. Als dat zo is, zou je ook verder kunnen redeneren, dat alles wat we nu zo doen om met ADHD om te gaan gedragstherapie, psychoeducatie, medicijnen en supplementen (7) een poging is om symptomen aan te pakken, terwijl we tegelijkertijd olie op het vuur blijven gooien om in die analogie te blijven. Wat alle andere therapieën permanent onderuithaalt omdat de basis waarop je kan opbouwen, de voeding mist.

Dieet of manier van leven:

Een punt is zeker, als je van een streng dieet terug naar junkfood gaat kan het heilzame effect van het dieet niet behouden blijven. Dus je zal wel gezond moeten blijven eten. Dat hoeft denk ik echter niet te betekenen dat je op dit beperkt dieet zou moeten blijven op ten duur. Juist een rijk dieet, vol van vitaminen, mineralen, gezonde vetten en antioxidanten zou in dit geval het einddoel moeten zijn. Zoveel mogelijk onbewerkt, onbespoten, zonder toevoegingen op de juiste manier bereidt eten.

Als we het gezond eten in plaats van een gezond dieet noemen wordt duidelijk dat het geen eenmalige ingreep maar meer een manier van leven zou moeten zijn.

Voeding is de basis bij de behandeling van ADHD maar wat is verder nog van belang :

Vanuit orthomoleculair oogpunt zou je naast dieet nog veel meer moeten doen om duurzaam succes te hebben. Zo zou je niet alleen de triggers weg moeten nemen (8) (9) (10) maar ook je darm moeten herstellen, omdat juist een lekke darm voor al die gevoeligheden voor bepaalde voedingstoffen kan zorgen. De darmflora zou weer in balans gebracht moeten worden. (11) (12) Ook zou je evt. ontstekingen aan moeten pakken en eventuele hormoon verstoringen uit de weg moeten ruimen. Epigenetische zwaktes op moeten sporen en eventuele structurele tekorten met supplementen aan moeten vullen.

Ook hier eindigt de speurtocht nog niet:

Ook alle andere factoren die het gedrag beïnvloeden zijn van belang. Slaapt iemand goed, beweegt iemand genoeg, is er sprake van overstimulatie (meer over overstimulatie vindt je hier) of onderstimulatie van bepaalde hersengebieden. Om welke vorm van ADHD gaat het. (Meer weten over de verschillende vormen van ADHD/ADD lees hier verder). Welke neurotransmitters werken niet goed. Is er sprake van ontsteking in de hersenen. Is er over of ondermethylatie van bepaalde genen die tot chemische disbalans leiden, wat weer gedrag beïnvloed. Of een aangeboren probleem met de aanmaak, verwerking van bepaalde stoffen….

Alle deze onderwerpen spelen mee. Maar de basis van alle ingrepen blijft goede voeding!

Bronnen:

1. Diet and attention deficit hyperactivity disorder (2009) Harvard Health Newsletterhttps://www.health.harvard.edu/newsletter_article/Diet-and-attention-deficit-hyperactivity-disorder

2. The pharmacological and non-pharmacological treatment of attention deficit hyperactivity disorder in children and adolescents: A systematic review with network meta-analyses of randomised trials.(2017) Catala-Lopez F, Hutton B, Nunez-Beltran A, et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28700715

4. Does nutrition play a role in ADHD https://www.healthline.com/nutrition/nutrition-and-adhd#section3

5. Geen ADHD meer met een dieet (2019) Weblog WUR
https://weblog.wur.nl/uitgelicht/groot-onderzoek-naar-adhd-en-voeding/

6. ADHD, a Food-Induced Hypersensitivity Syndrome: in Quest of a Cause Lidy M. J. Pelsser https://www.adhdenvoeding.nl/wp-content/uploads/2016/10/1.Proefschrift-ADHD-en-Voeding.pdf

7. Elimination diets’ efficacy and mechanisms in attention deficit hyperactivity disorder and autism spectrum disorder. Eur Child Adolesc Psychiatry. (2017) Ly V, Bottelier M, Hoekstra PJ, Arias Vasquez A, Buitelaar JK, Rommelse NN. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5591346/

8. Psychiatric Comorbidity in Children and Adults with Gluten-Related Disorders: A Narrative Review (2018) M. Slim et al. https://www.mdpi.com/2072-6643/10/7/875/htm

9. Association of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Celiac Disease: A Brief Report (2011) H. Niederhofer https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3184556/

10. Increased zonulin is associated with hyperactivity and social dysfunctions in children with attention deficit hyperactivity disorder. (2018) Özyurt G et al. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30414552

11. A Gut Feeling: A Hypothesis of the Role of the Microbiome in Attention-Deficit/Hyperactivity Disorders 2018 Xue Ming et al.https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/2329048X18786799

12.Gut microbiome in health and disease: Linking the microbiome-gut-brain axis and environmental factors in the pathogenesis of systemic and neurodegenerative diseases. Pharmacology & therapeutics, (2015) Ghaisas, S., Maher, J., & Kanthasamy, A. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4747781/

Misschien vind je dit ook leuk

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.